Παιδική, νεανική ηλικία και πολιτισμός

Η Κρυσταλλία Μαρκάκη απέκτησε τον πτυχιακό τίτλο Ιστορίας και Αρχαιολογίας από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο και εκπόνησε τη μεταπτυχιακή και τη διδακτορική της διατριβή (με υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών) στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ μόλις (2024) ολοκλήρωσε τη μεταδιδακτορική της έρευνα στη Σύγχρονη Ιστορία, στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου. Οι διατριβές της αφορούν τόσο το ελληνικό παιχνίδι και τις νοηματοδοτήσεις του «Παίζοντας με τα αθύρματα του Μεσοπολέμου – Μια κοσμοπολίτικη ελληνικότητα» όσο και συγκριτικές προσεγγίσεις του παιχνιδιού «Μιλιταρισμός, αντιμιλιταρισμός και παιδική ηλικία, 1870-1939 ‒ το παράδειγμα της Ελλάδας και της Ευρώπης (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία)».  Ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια συμμετείχε στο ερευνητικό έργο Παρατηρητήριο για το 1821 (2020-2023) όπου ασχολήθηκε με την πρόσληψη της Επανάστασης από τις καλές και τις εφαρμοσμένες τέχνες. Το ερευνητικό της ενδιαφέρον κινείται κυρίως γύρω από τους εξής άξονες: ζητήματα αισθητικής, design, παράδοσης, ιστορική κουλτούρα, προσφυγιά, ζητήματα φύλου, ιστορικότητα παιδικής ηλικίας, παιδεία και εκπαίδευση, δημόσια ιστορία. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και βιβλιοκρισίες σε ελληνόγλωσσα και αγγλόφωνα επιστημονικά περιοδικά με κριτές ενώ από το 2015 είναι μέλος της της International Toy Research Association (ITRA). Το τρέχον εαρινό εξάμηνο (2024) διδάσκει Ιστορία του βιομηχανικού σχεδιασμού και της διαφήμισης ως εντεταλμένη καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτισμού, Δημιουργικών Μέσων και Βιομηχανιών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Η Κλειώ Γκουγκουλή είναι κοινωνική ανθρωπολόγος. Διδάσκει στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας (πρώην Διαχείρισης Πολιτισμικού Περιβάλλοντος και Νέων Τεχνολογιών) του Πανεπιστημίου Πατρών,  ως αφυπηρετήσασα αναπληρώτρια καθηγήτρια στον Λαϊκό Πολιτισμό. Σπούδασε Φιλολογία στο ΕΚΠΑ, Λαογραφία στο ΑΠΘ και -με υποτροφία του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος- Κοινωνική Ανθρωπολογία στο  University College London (MA , Ph.D). Συνεργάτιδα του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος (νυν Ίδρυμα Βασιλείου Παπαντωνίου) από το 1981, συμμετείχε στη διοργάνωση εκθέσεων και σε έρευνες γύρω από ζητήματα υλικού πολιτισμού και διετέλεσε επιστημονική υπεύθυνη του περιοδικού  Εθνογραφικά (1993-2004). Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα και οι δημοσιεύσεις της σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους στρέφονται γύρω από τον υλικό πολιτισμό, την τεχνολογία, την κατανάλωση, το καρναβάλι, την παιδική ηλικία και την παιδική κουλτούρα με έμφαση στις ανθρωπολογικές και λαογραφικές προσεγγίσεις του παιδικού παιχνιδιού. Το 2003-04 εκπόνησε έρευνα για λογαριασμό του  Ιστορικού Αρχείου Ελληνικής Νεολαίας με θέμα «Παιχνίδι και παιδική ηλικία στις ελληνικές λαογραφικές συλλογές 1850-1950». Το 2017 Συμμετείχε -σε συνεργασία με τους Παναγιώτα Πάντζου και Γιώργο Στυλιαρά- στην διεύθυνση έρευνας προπτυχιακών φοιτητών του  Τμήματος Διαχείρισης Πολιτισμικού Περιβάλλοντος και Νέων Τεχνολογιών με  θέμα «Παιχνιδοϊστορίες. Παιχνίδια στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας 1940- 2010» και στο συντονισμό της ομώνυμης έκθεσης (Μάιος 2017) καθώς και εργαστηρίων  κατασκευής παιχνιδιών που διοργανώθηκαν στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων 2017 και οδήγησαν στο  σχηματισμό πανεπιστημιακής συλλογής του Τμήματος. Από τον Ιούνιο του 2019 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2022 συμμετείχε με τους Niels Henrik  Andreasen,  Παναγιώτα Πάντζου και Μυρσίνη Πήχου  στο ερευνητικό πρόγραμμα «Το παντοπωλείο της Άνω Γατζέας: Ίδρυση, λειτουργία και παρακμή  ενός τοπικού καταστήματος λιανεμπορίου σε μία ορεινή κοινότητα του Πηλίου».  Είναι μέλος σε πολλές διεθνείς και ελληνικές επιστημονικές εταιρίες και μέλος του ΔΣ της International Toy Research Association (ITRA)  από το 2002, όπου διετέλεσε πρόεδρος (2006-2011, 2013-14) και σήμερα είναι αντιπρόεδρος και ταμίας στην ίδια εταιρία. 

Έχει επιμεληθεί τα παρακάτω ειδικά αφιερώματα για το παιδικό παιχνίδι σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους:

 «Αφιέρωμα στο παιδικό παιχνίδι», (τρίγλωσσο) Εθνογραφικά τ. 9 (1993) , Παιδί και παιχνίδι στη   νεοελληνική κοινωνία: 19^ος –20ός αιώνας, (σε συνεργασία με την Αφροδίτη Κούρια) Αθήνα, εκδόσεις Καστανιώτη και   Ίδρυμα Ερευνών  για το Παιδί «Σπύρος Δοξιάδης», 2000, Το ελληνικό παιχνίδι. Διαδρομές στην ιστορία του, (σε συνεργασία με τη Δέσποινα Καρακατσάνη), Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης-Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, 2008,   «Αφιέρωμα στο παιδικό παιχνίδι» (Αρχαιότητα, Βυζάντιο, Νεότεροι και Σύγχρονοι Χρόνοι, περ. Αρχαιολογία και Τέχνες τ. 132,133,134 (2020).

Κύριος Ερευνητής στο Κέντρον Ερεύνας της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών

Ο Παρασκευάς Ποτηρόπουλος είναι Κύριος Ερευνητής στο Κέντρον Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας, όπου υπηρετεί από το 2009. Από τον Νοέμβριο του 2020 ορίστηκε από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας, ύστερα από απόφαση της Συγκλήτου της Ακαδημίας Αθηνών, ως Εθνικός Συντονιστής της Εθνικής Ψηφιακής Υποδομής για την Έρευνα στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες DARIAH-GR/ΔΥΑΣ και Εθνικός Εκπρόσωπος της Ελλάδος στη Γενική Συνέλευση της Ευρωπαϊκής Ερευνητικής Υποδομής για τις Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Τέχνες DARIAH-ERIC.

Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν στην τοπική ταυτότητα, τις παραδοσιακές δομές και τον μετασχηματισμό τους, τη σύνδεση του λαϊκού πολιτισμού με την εκπαίδευση, τον υλικό πολιτισμό, την προφορική ιστορία, τη μουσειακή τεκμηρίωση, τον ρόλο των αρχείων και τις ψηφιακές ανθρωπιστικές σπουδές.

Είναι εκπαιδευτής Ενηλίκων ενταγμένος στο μητρώο του κύριου διδακτικού προσωπικού του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης όπου διδάσκει θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς και τοπικής ανάπτυξης. Έχει διδάξει στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο τη Θεματική Ενότητα [ΕΛΠ41] Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος στην Ελλάδα ΙΙ: Οι Νεότεροι Χρόνοι. Συμμετέχει στο δίκτυο Border Crossings ακαδημαϊκών και φοιτητών από Πανεπιστήμια των Βαλκανίων.

Έχει αποφοιτήσει από το Τμήμα Φιλοσοφίας - Παιδαγωγικής - Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1991), ενώ νωρίτερα είχε λάβει το πτυχίο της Ραλλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας Πειραιά (1987). Έλαβε το Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1998). Το 2007 ανακηρύχθηκε διδάκτορας Λαογραφίας, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.).

Ερευνητικά Ενδιαφέροντα: Πολιτισμική Κοινωνιολογία, Κοινωνιολογία της Κατανάλωσης, Κοινωνιολογία του Χώρου, Οικονομική Κοινωνιολογία, Κοινωνιολογική και Κοινωνική θεωρία (Κλασσικές και Σύγχρονες προσεγγίσεις).

Ο Δημήτρης Λάλλας είναι Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας (Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο, 2010). Έχει εκπονήσει τη μεταδιδακτορική του έρευνα ως Επιστημονικός Υπεύθυνος του ερευνητικού έργου «Consumerism in a period of economic crisis: Consumption practices and forms of governance», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το ΕΛΙΔΕΚ/ΓΓΕΚ (κωδ. Έργου: 2632, 2018-2022). Έχει διδάξει κοινωνιολογία (Κοινωνιολογία του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, Αρχές Κοινωνιολογίας, Οικονομική Κοινωνιολογία) ως Σύμβουλος-Καθηγητής στη Θεματική ενότητα (ΕΠΟ 42) στο προπτυχιακό πρόγραμμα Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό του Ε.Α.Π, καθώς και στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος. Ως μεταδιδακτορικός ερευνητής, έχει συνεργαστεί με το ΕΚΚΕ στο ερευνητικό έργο «Socio-economic class and Status and Consumption: Social Stratification, Mobility and Urban Consumption in Athens» [SECSTACON, 2013).

Έχει δημοσιεύσει επιστημονικά άρθρα σε ελληνόγλωσσα και αγγλόφωνα επιστημονικά περιοδικά με κριτές και έχει δημοσιεύσει δύο μονογραφίες:

Δ. Λάλλας (2022). Κατανάλωση και Καταναλωτισμός σε συνθήκες κρίσης: Ρεπερτόρια Καταναλωτικής Δράσης και Λόγου. Αθήνα: ΕΚΚΕ-Παπαζήσης.

Δ. Λάλλας (2012). Στον Μικρόκοσμο του Mall. Θεσσαλονίκη: Νησίδες.

Είναι, επίσης, ο επιστημονικός επιμελητής του συλλογικού τόμου:

Δ. Λάλλας (επιμ.) (2022). Κατανάλωση, Καταναλωτές, Καταναλωτισμός: Πολιτικές Αναπαράστασης και Πρακτικές Διακυβέρνησης σε καιρό κρίσης. Αθήνα: ΕΚΚΕ-Παπαζήσης)

Η Ελεάνα Παπαδάκου είναι παιδαγωγός πρώιμης παιδικής ηλικίας και νηπιαγωγός με μεταπτυχιακό δίπλωμα στην προσχολική εκπαίδευση. Εργάζεται ως παιδαγωγός σε δημοτικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς στην Αθήνα από το 1999. Από το 2003 έως το 2008 ήταν Επιστημονική Συνεργάτης στην Εταιρεία για την Ανάπτυξη και τη Δημιουργική Απασχόληση των Παιδιών (ΜΚΟ ΕΑΔΑΠ). Συμμετείχε ενεργά σε ημερίδες, συνέδρια, ευρωπαϊκά και ερευνητικά προγράμματα, στη διαμόρφωση, οργάνωση και αξιολόγηση επιμορφωτικών προγραμμάτων, στη συγγραφή επιμορφωτικών πακέτων για εκπαιδευτικούς, καθώς και στη συγγραφή επιστημονικών κειμένων. Το 2019 δημιούργησε το SMUGO project, όπου ηγήθηκε της κατασκευής αισθητηριακών και δημιουργικών παιχνιδιών για παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας. Από το 2021, είναι Επιστημονική Συνεργάτης στο Βοτανικό Πάρκο Αττικής. Συμμετέχει ενεργά στην ομάδα διαμόρφωσης εκπαιδευτικών προγραμμάτων για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, στις εκπαιδεύσεις των εκπαιδευτών, στη σύνταξη επιμορφωτικού υλικού, και στον σχεδιασμό και την κατασκευή του εποπτικού υλικού. Κύριο μέλημά της είναι να συνδυάζει τις παιδαγωγικές θεωρίες με την καθημερινή παιδαγωγική πρακτική, εκμεταλλευόμενη ταυτόχρονα την πλούσια πείρα της και ενισχύοντας την με καινοτόμες προσεγγίσεις.